Tôi là một người từng thi bằng lái ôtô ở TP HCM năm 2023, lần thứ nhất tôi thi trượt lý thuyết do tôi không học mà có thể do học kiểu lắt nhắt mỗi lần chỉ dành được 10-20 phút, sau đó lại vài ba ngày mới học lại do bận việc. Cứ tiếp diễn quá trình đó, dù có 3-5 tháng chuẩn bị lý thuyết chỉ 650 câu hỏi trắc nghiệm cho lần thi thứ nhất, đến ngày thi thực ra tôi cũng chưa học bao nhiêu, câu này xọ câu kia, nhớ loạn xạ đáp án. Kết quả là tôi thi trượt từ lý thuyết khi chưa được sang bài thi mô phỏng trong cùng một buổi.
Tôi ra về trong lòng không hề bực tức và nghĩ lại tại sao mình rớt lý thuyết. Do mình không học hành gì cả, chỉ có một câu trả lời như vậy. Tôi đã rút ra được điểm yếu của mình, tôi tập trung học kỹ lý thuyết và phần thi mô phỏng trong 3 tháng chuẩn bị cho lần thi thứ hai. Ví dụ sau một ngày làm việc tôi dành 1-1,5 tiếng học và giải bài lý thuyết trên điện thoại. Sau khi giải vững điểm có thể đỗ trên đề thi thử lý thuyết, tôi chuyển qua giải đề thi thử mô phỏng lái xe trên điện thoại.
Cách thức luyện thi của tôi là trước hết tôi bật phần hướng dẫn trên youtube của một số thầy dạy lái xe nhưng ở tốc độ chậm đi một phần ba, tắt tiếng tự mình giải. Sau đó khi xem xong đủ 120 câu hướng dẫn, tôi bắt đầu vào phần thi thực hành trên phần mềm điện thoại tự giải và chấm điểm. Với bài nào bị sai, tôi sẽ nhớ và quay lại giải vào lần sau và chú ý rằng mình hay đánh sớm và nhận định sai ở chỗ nào, làm lại bài đó vào lúc khác xem mình đã nhớ hay chưa. Đến khi nào câu đó tôi làm đúng thì thôi. Dần dần đến ngày thi tôi chỉ tập trung các câu hỏi mình hay làm có điểm thấp hay dễ lầm lẫn và sai, cứ giải đi giải lại những câu hỏi đó trên phần mềm điện thoại. Kết quả là tôi đỗ lý thuyết 10/10 và phần thi mô phỏng thực hành với kết quả 4/5.
Sau đó tôi nhận bằng lái B ra đường, rất hài lòng vì mình đã "ngốn" đủ kiến thức lý thuyết lái xe. Lái xe với cảm giác mỹ mãn hài lòng rằng mình đã vượt qua sát hạch và đủ điều kiện được điều khiển phương tiện ngoài đường. Tuy nhiên, tôi thấy hiện nhiều người phản ánh rằng họ thi mãi không đỗ mô phỏng.
Cá nhân tôi cho rằng 120 câu mô phỏng cũng chỉ tương đương một môn học cần học thuộc lòng như bài lịch sử, văn học, địa lý... Bất kỳ học sinh nào cũng từng phải học và nhớ các nội dung của môn lịch sử, văn học... Như vậy, nếu không nhớ thì sẽ không thể so sánh đối chiếu hay trình bày lại. Tựu trung lại cần ghi nhớ là chính. Sau khi thi đỗ thì kiến thức thực hành và thời gian hay trải nghiệm kinh nghiệm lái ngoài đường sẽ củng cố lại người lái xe đó thành một người điều khiển phương tiện giao thông có ý thức, cẩn thận, tuân thủ luật...
Sau hơn 2 tháng lái xe ngoài đường, tôi xin tự đánh giá là đa số tình huống giao thông ngoài đường hình như đều y như bài mô phỏng. Nhất là nhường đường cho người đi bộ, xe phía trước có đèn phanh, xe cùng chiều xin chuyển làn, xuất hiện xe từ ngã tư, ngã ba...
Như vậy, có thể nói 120 câu trong đề thi mô phỏng rất đúng thực tế. Tuy nhiên, có hàng nghìn người trượt ở phần thi mô phỏng. Có thể rơi vào hai trường hợp một là họ không ghi nhớ tình huống câu hỏi thi; hai là dải cho điểm của đề thi mô phỏng hơi khắt khe. Từ đây, đề thi mô phỏng có thể cần cho dải cho điểm rộng ra, ví dụ số giây mà thí sinh chọn và bấm trên dải được dài ra theo phán đoán họ cho là nguy hiểm. Ngoài ra có thể hạ số điểm đỗ của bài thi mô phỏng, ví dụ 45/50 là được đậu thì giờ sẽ thành 40 hay 42/50. Bởi nguyên tắc đỗ một môn học vẫn là 5/10 điểm, được áp dụng rộng rãi trong trường học phổ thông chứ không phải 8-9/10 điểm, như vậy ai muốn đậu thì phải thành "học sinh giỏi". Điều này rất khó áp dụng cho tất cả mọi người có nhu cầu thi sát hạch. Đề thi làm sai thực tế, thì cần điều chỉnh lại.
Tuy nhiên, cũng không vì số người thi trượt quá nhiều mà cho rằng chỉ mới xem qua một vài ngày là yêu cầu tôi đã học tôi phải đỗ. Học và nhớ khác với xem qua. Có lẽ không một giáo viên hay tập thể bộ môn nào trong trường phổ thông đồng ý với ý kiến của một học sinh rằng em đã xem qua nhưng không nhớ kỹ mà đòi phải làm đúng bài thi, môn thi đó cho bằng được. Để có kết quả đỗ thì học sinh đó cần học và nhớ và kết quả sẽ được chấm trên thang điểm hài hòa, có lẽ 5/10 là con số mà tất cả mọi người đều biết, trừ khi tuyển vào trường chuyên lớp chọn, thi năng khiếu, thi tìm kiếm tài năng...
Độc giả Phạm Gia Dũng